Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang ngày càng trở nên nghiêm trọng, các quốc gia và doanh nghiệp trên toàn thế giới đang tìm kiếm những giải pháp hiệu quả để giảm lượng khí nhà kính phát thải ra môi trường. Trong số đó, tín chỉ carbon nổi lên như một công cụ kinh tế then chốt, góp phần điều tiết lượng phát thải và thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế carbon thấp.
Trong bài viết sau, GreenUp sẽ giới thiệu cụ thể hơn về khái niệm, cơ chế hoạt động và vai trò của tín chỉ carbon trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.
Tín chỉ carbon là gì?
Tín chỉ carbon (carbon credit) là một loại “giấy phép” cho phép đơn vị nắm giữ phát thải một lượng khí CO₂ tương đương nhất định (thường là 1 tấn CO₂e). Các tín chỉ này được tạo ra thông qua các dự án giảm phát thải khí nhà kính, như trồng rừng, năng lượng tái tạo, cải thiện hiệu suất năng lượng hoặc thu giữ khí methane.
Mỗi tín chỉ carbon đại diện cho 1 tấn CO₂ (hoặc khí nhà kính tương đương) đã được cắt giảm, loại bỏ hoặc tránh phát thải so với kịch bản thông thường.
Cơ chế hoạt động của thị trường tín chỉ carbon
Thị trường tín chỉ carbon hoạt động theo hai cơ chế chính:
- Thị trường bắt buộc (Compliance Market)
Đây là thị trường nơi các chính phủ đặt ra hạn ngạch phát thải cho các ngành/lĩnh vực cụ thể. Nếu một doanh nghiệp vượt quá mức phát thải cho phép, họ phải mua tín chỉ carbon từ đơn vị phát thải thấp hơn hoặc từ các dự án được cấp chứng nhận giảm phát thải.
Ví dụ: Hệ thống EU ETS (Châu Âu), Sách trắng ETS của Trung Quốc, California Cap-and-Trade,…
- Thị trường tự nguyện (Voluntary Market)
Trong thị trường này, các doanh nghiệp và tổ chức không bắt buộc phải giảm phát thải nhưng chủ động mua tín chỉ để trung hòa lượng khí nhà kính mà họ phát thải. Đây là cách để thể hiện trách nhiệm xã hội, nâng cao hình ảnh thương hiệu và chuẩn bị cho các quy định khắt khe hơn trong tương lai.
Tín chỉ trong thị trường tự nguyện thường được cấp bởi các tổ chức uy tín như Verra (VCS), Gold Standard, hoặc ART-TREES cho các dự án như trồng rừng, năng lượng sạch, bảo tồn đất ngập nước,…
Vai trò của tín chỉ carbon trong giảm phát thải
– Thúc đẩy đầu tư vào các dự án xanh: Việc phát hành tín chỉ carbon tạo ra dòng tiền cho các dự án có lợi cho môi trường, vốn trước đây khó thu hút đầu tư do lợi nhuận không rõ ràng.
– Tăng tính linh hoạt trong kiểm soát phát thải: Doanh nghiệp có thể lựa chọn phương án hiệu quả nhất về chi phí: tự giảm phát thải hoặc mua tín chỉ carbon để trung hòa phần dư thừa.
– Công cụ hiệu quả cho mục tiêu Net Zero: Khi các biện pháp nội bộ chưa đủ, doanh nghiệp có thể dùng tín chỉ để bù đắp phần phát thải còn lại, giúp đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).
– Tạo động lực chuyển đổi mô hình sản xuất: Sự hiện diện của thị trường carbon thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, tiết kiệm năng lượng và giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Tình hình áp dụng tín chỉ carbon tại Việt Nam
Việt Nam đang từng bước xây dựng hệ thống thị trường carbon trong nước, với lộ trình cụ thể:
– Đã có nhiều dự án tạo tín chỉ carbon được quốc tế công nhận, như trồng rừng ở Quảng Nam, điện sinh khối, thu hồi khí từ bãi rác,…
– Luật Bảo vệ Môi trường 2020 quy định rõ việc xây dựng sàn giao dịch tín chỉ carbon nội địa.
– Dự kiến từ năm 2025, Việt Nam sẽ vận hành chính thức thị trường carbon thí điểm, hướng đến liên kết với thị trường khu vực và toàn cầu.
Tín chỉ carbon là một giải pháp sáng tạo và hiệu quả để điều tiết lượng phát thải khí nhà kính, đóng vai trò quan trọng trong chiến lược ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu. Trong tương lai gần, việc hiểu và tham gia thị trường tín chỉ carbon sẽ không chỉ là lựa chọn tự nguyện mà còn là một phần không thể thiếu trong chiến lược phát triển bền vững của mọi doanh nghiệp.
