Chứng chỉ I-REC (International Renewable Energy Certificate) là công cụ minh bạch và hiệu quả giúp tổ chức chứng minh việc tiêu thụ năng lượng tái tạo, đồng thời góp phần thúc đẩy thị trường điện sạch phát triển. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ cách thức vận hành và giao dịch của hệ thống chứng chỉ này. Trong bài viết sau, GreenUp sẽ phân tích cụ thể cơ chế hoạt động, quy trình phát hành và sử dụng chứng chỉ I-REC trong thị trường năng lượng tái tạo hiện nay.
Chứng chỉ I-REC là gì?
Mỗi chứng chỉ I-REC đại diện cho 1 MWh điện được sản xuất từ nguồn năng lượng tái tạo. Chứng chỉ này ghi nhận quyền sở hữu môi trường của phần điện sạch, tách biệt với dòng điện vật lý thực tế.
Việc giao dịch I-REC cho phép tổ chức ở bất kỳ nơi nào trên thế giới “mua” phần giá trị môi trường của điện tái tạo – qua đó, giúp họ đạt các mục tiêu phát triển bền vững mà không cần lắp đặt hệ thống điện tái tạo riêng.
Cơ chế hoạt động của hệ thống I-REC
Hệ thống chứng chỉ I-REC được vận hành theo một quy trình nghiêm ngặt, đảm bảo tính minh bạch và xác thực:
- Đăng ký nhà máy điện tái tạo
Chỉ những nhà máy sử dụng năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió, thủy điện nhỏ, sinh khối,…) và được ủy quyền bởi tổ chức I-REC Standard mới đủ điều kiện tham gia phát hành chứng chỉ. Nhà máy phải cung cấp đầy đủ thông tin kỹ thuật, vị trí, giấy phép, sản lượng dự kiến, và cam kết tuân thủ quy trình giám sát.
- Phát hành chứng chỉ I-REC
Khi nhà máy sản xuất được 1 MWh điện tái tạo, họ sẽ gửi dữ liệu sản xuất đến Issuing Body (Tổ chức phát hành được chỉ định tại mỗi quốc gia). Sau khi xác minh, hệ thống sẽ phát hành 1 chứng chỉ I-REC tương ứng và ghi nhận lên nền tảng quản lý I-REC.
Mỗi chứng chỉ đều có mã định danh duy nhất, giúp truy xuất nguồn gốc minh bạch về thời gian, địa điểm và loại năng lượng tạo ra.
- Giao dịch chứng chỉ I-REC
Sau khi được phát hành, chứng chỉ I-REC có thể được chuyển nhượng từ nhà phát hành đến tổ chức mua, thông qua:
– Nền tảng giao dịch điện tử (trực tuyến)
– Đơn vị môi giới chứng chỉ năng lượng
– Hợp đồng mua bán trực tiếp giữa doanh nghiệp và chủ nhà máy
Giao dịch không gắn liền với điện vật lý mà chỉ mang ý nghĩa chứng nhận sử dụng điện sạch.
- Tiêu dùng và huỷ chứng chỉ (Redemption)
Khi tổ chức muốn công bố đã sử dụng năng lượng tái tạo, họ sẽ thực hiện hành động “huỷ” chứng chỉ I-REC đã mua – nghĩa là tuyên bố rằng chứng chỉ này không thể được giao dịch lại nữa.
Sau khi chứng chỉ được huỷ, thông tin sẽ được ghi nhận và công bố trên hệ thống I-REC Registry, giúp đảm bảo tính minh bạch và không thể trùng lặp.
Ứng dụng thực tiễn của chứng chỉ I-REC
Chứng chỉ I-REC hiện được các tổ chức sử dụng trong nhiều mục đích:
– Ghi nhận mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính (phạm vi Scope 2)
– Thực hiện các sáng kiến như RE100, CDP, SBTi,…
– Cung cấp bằng chứng trong báo cáo ESG, báo cáo bền vững
– Tăng uy tín khi làm việc với đối tác nước ngoài hoặc nhà đầu tư quốc tế
Đặc biệt tại Việt Nam, các doanh nghiệp xuất khẩu trong lĩnh vực dệt may, điện tử, nội thất,… đang ngày càng quan tâm đến chứng chỉ I-REC như một công cụ bắt buộc để giữ lợi thế cạnh tranh.
Chứng chỉ I-REC không chỉ là minh chứng cho việc sử dụng năng lượng tái tạo, mà còn là một phần thiết yếu trong chiến lược phát triển xanh của doanh nghiệp hiện đại. Nắm rõ cơ chế hoạt động và quy trình phát hành – giao dịch – sử dụng chứng chỉ I-REC sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong quá trình chuyển đổi năng lượng và đáp ứng yêu cầu từ thị trường quốc tế.
